اوضاع قمر در عقرب است
روز ۲۳ اردیبهشت یعنی سه روز پیش ماه وارد صورت عقرب شد و ساعاتی پیش در عصر گاه روز ۲۵ اردیبهشت از این صورت خارج شد یعنی حالا اوضاع قمر در عقرب نیست. به راستی داستان اصطلاح قمر در عقرب چیست و آیا قرار گرفتن ماه در این صورت تاثیری روی زمین دارد یا نه؟
به گزارش آذرتیتر به نقل ازتابناک، می گویند ماه نماد دنیای درونی ماست؛ احساسات، غرایز و ویژگیهای شخصیتی پنهان و بنیادین ما را بازتاب میدهد. هنگامی که ماه در صورت فلکی عقرب قرار میگیرد، حال و هوایی عمیق و پرشور به همراه میآورد که هم جذابیت خاصی دارد و هم با نوعی رمز و راز همراه است. بیایید بررسی کنیم که چرا بسیاری از مردم، هنگام وقوع این پدیده، با افکار و چالشهای منحصر به فردی مواجه میشوند.
پدیده «قمر در عقرب» یک رویداد نجومی است که طی آن ماه در مسیر حرکت مداری خود از محدوده صورت فلکی یا برج عقرب عبور میکند. از نظر علمی این پدیده صرفاً به معنای قرار گرفتن ماه در موقعیتی خاص نسبت به ستارگان دوردست مانند (آنتارس) عقرب در آسمان است و هیچ تأثیر فیزیکی مستقیمی بر زمین یا زندگی انسانها ندارد.
صورتهای فلکی مانند عقرب، مار و کمان صرفاً الگوهایی ذهنی هستند که انسانها برای شناسایی و نامگذاری گروهی از ستارگان دوردست ایجاد کردهاند؛ ستارگانی که به طور میانگین حدود ۵۵۰ سال نوری از زمین فاصله دارند، در حالی که ماه تنها ۳۸۴ هزار کیلومتر با زمین فاصله دارد.
این اختلاف عظیم در فاصله نشان میدهد که قرارگیری ماه در این بخش از آسمان، هیچ اثر ملموس و قابل توجهی بر زمین نخواهد داشت.
مقارنه چیست؟
مقارنه زمانی رخ میدهد که دو جرم آسمانی، مانند سیاره، ستاره، ماه یا خورشید، در آسمان از دید ناظر زمینی بسیار نزدیک به یکدیگر دیده میشوند. اگرچه به نظر میرسد این اجرام در کنار هم قرار گرفتهاند، اما این نزدیکی صرفاً یک پدیده ظاهری است و در واقع فاصله زیادی میان آنها وجود دارد.
علت این پدیده آن است که زمین، ماه و سیارات همگی تقریباً در یک صفحه به دور خورشید میگردند که به آن "دایرهالبروج" گفته میشود. به همین دلیل، خورشید، ماه و سیارات گاهی در آسمان در یک راستا قرار میگیرند و مقارنه رخ میدهد.
مقارنههای مرتبط با ماه مانند (قمر در عقرب) این رویداد که طی چند شب قابل مشاهده است، هرچند از دیدگاه نجومی، مقارنه دقیقاً در یک لحظه خاص رخ میدهد.
مسعود عتیقی،مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران گفت: پدیده «قمر در عقرب» زمانی رخ میدهد که ماه در مسیر مداری خود از محدوده صورت فلکی عقرب (کژدم) عبور میکند. گاهی در این عبور، ماه به ستاره درخشان قلبالعقرب (دل کژدم یا آنتارس) نیز نزدیک میشود، اما این دو پدیده همواره همزمان نیستند.
مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، درباره این رویداد توضیح داد: با وجود اینکه زمین به دور خورشید در حال چرخش است، اما از دید ناظران زمینی به نظر میرسد خورشید روی کره آسمان، بر خلاف جهت عقربههای ساعت حرکت میکند. مسیر ظاهری خورشید در آسمان که به آن دایرهالبروج گفته میشود، نواری به پهنای ۱۸ درجه (۹ درجه از هر طرف) را در بر میگیرد که به منطقهالبروج معروف است و ۳۶۰ درجه اطراف کره آسمان را شامل میشود.
وی افزود: خورشید، ماه و سیارات منظومه شمسی همگی در این نوار حرکت میکنند. ۱۲ صورت فلکی اصلی، از جمله صورت فلکی عقرب، در منطقهالبروج قرار دارند و خورشید طی یک سال از هر کدام از این صورتهای فلکی عبور میکند. ماه نیز در گردش ماهانه خود به دور زمین، هر دو تا سه شبانهروز در یکی از این صورتهای فلکی قرار میگیرد. این صورتها به ترتیب عبارتند از: حمل (بره)، ثور (گاو)، جوزا (دوپیکر)، سرطان (خرچنگ)، اسد (شیر)، سنبله (خوشه یا دوشیزه)، میزان (ترازو)، عقرب (کژدم)، قوس (کمان)، جدی (بزماهی)، دلو (سطل آب)، حوت (ماهیها).
عتیقی همچنین توضیح داد: در نجوم احکامی و باورهای سنتی، حضور ماه، خورشید یا سیارات در هر یک از این صورتهای فلکی را با بروز حوادث خاص مرتبط میدانستند، اما این دیدگاهها ریشه در محدودیتهای دانش نجومی گذشته و خرافات دارد و از نظر علمی تأیید نمیشود.
وی تأکید کرد: صورت فلکی عقرب یکی از این ۱۲ صورت فلکی منطقهالبروج است که در نیمکره شمالی از جنوبیترین بخش آسمان عبور میکند. این تقسیمبندی صورتهای فلکی حدود دو هزار سال پیش توسط بطلمیوس انجام شد و امروزه کل آسمان به ۸۸ صورت فلکی تقسیم شده است.
بر اساس گفته این کارشناس، برخی از صورتهای فلکی مانند صورت فلکی شیر، در امتداد طولی منطقهالبروج کشیده شدهاند، در حالی که برخی دیگر مانند صورت فلکی کژدم (عقرب) در عرض منطقهالبروج گستردهاند. به همین دلیل، عبور خورشید و ماه از صورت فلکی عقرب نسبت به برخی صورتهای دیگر مدت زمان کمتری طول میکشد.
عتیقی توضیح داد: یکی از موضوعاتی که در علم اخترشناسی مطرح نبوده، اما در احکام نجومی به آن پرداخته میشود، قرار گرفتن ماه در زمینه صورت فلکی کژدم است که به آن «قمر در عقرب» گفته میشود. در این زمان، انجام برخی کارهای روزمره توصیه نمیشود و حتی برخی حوادث مانند باد و طوفان را به حضور ماه در این صورت فلکی نسبت دادهاند. این باورها حتی در برخی توصیههای دینی نیز دیده میشود.
وی افزود: باید توجه داشت که سرنوشت انسانها و اتفاقات زمینی در اختیار خود بشر است و منطقا نمیتوان آن را به قرارگیری اجرام آسمانی در نقاط خاصی از آسمان نسبت داد. همانطور که برخی بزرگان دینی نیز تأکید کردهاند، پیشبینیها و احکامی که بر اساس موقعیت ستارگان صادر میشود، پایه علمی ندارد. البته برخی از علما نیست نظرات دیگری دارند در مقابل، فراگیری دانش ستارهشناسی علاوه بر جهتیابی و لذت بردن از آسمان، امروزه یکی از علوم پایه و اساسی است که انسان را با جایگاه خود در کیهان، سرنوشت زمین و حتی ضرورت جابجایی به سایر کرات برای ادامه حیات آشنا میکند.
عتیقی ادامه داد: ماه، همسایه زمین است و به طور میانگین ۳۸۰ هزار کیلومتر با ما فاصله دارد، در حالی که ستاره قلبالعقرب (دل کژدم) در این صورت فلکی، حدود ۶۰۴ سال نوری از زمین فاصله دارد و هر سال نوری معادل ۹.۴ تریلیون کیلومتر است. چگونه میتوان تصور کرد که قرار گرفتن ماه در کنار ستارگانی با این فاصله بسیار زیاد، منشأ اتفاقات و خطراتی برای زمین باشد؟ چرا که این نزدیکی صرفاً یک همنشینی ظاهری از دید ناظر زمینی است و ارتباط فیزیکی واقعی میان آنها وجود ندارد.
در نتیجه، پدیده قمر در عقرب که موجب نگرانی برخی افراد کماطلاع از دانش ستارهشناسی شده است، از منظر علمی مردود بوده و علم می گوید اینها ریشه در داستانها و خرافات گذشته دارد. بهتر است به جای توجه به این باورهای بیاساس، با روی آوردن به دانش اخترشناسی و یافتههای علمی، عظمت جهان و خالق آن را بهتر بشناسیم. در منابع دینی اما موضوعات و نگرشهای دیگری نسبت به این پدیده وجود دارد.
بر اساس اعلام مرکز علوم و ستارهشناسی تهران، مقارنه ماه با صورت فلکی عقرب یک پدیده کاملاً طبیعی و نجومی است و هیچیک از باورها و گفتههای عجیب درباره این رویداد یک هزار در یک صدم نیز پایه و مبنای علمی ندارد. این باورها صرفاً جنبه فرهنگی دارند و مشابه خرافات مربوط به ماهگرفتگی هستند.