سیاست روسیه در برابر همسایگانش همواره موضوع مورد بحث محافل سیاسی بوده است پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ، ۱۵ جمهوری اعلام استقلال نمودند در سالهای آغازین استقلال هریک از این جمهوری‌ها با مشکلات خاصی مواجه شدند و غرب سرمست از فروپاشی بلوک شرق مشغول کنترل و مدیریت سلاحهای نامتعارف موجود در این کشورهای تازه استقلال یافته بود. روسیه چند سالی درگیر مشکلات داخلی همچون استقلال طلبی چچنی ها به رهبری جوهر دودایف بود آمریکا جهت کنترل سلاحهای نامتعارف باقیمانده از شوروی سابق معتقد به حفظ یکپارچگی روسیه بود لذا با کمک آمریکا رهبر چچنی ها ترور شد تا پایتخت چچن یعنی گروزنی بدست روسیه افتاد و قضیه چچن فیصله پیدا کرد به کمک آمریکا کلیه سلاحهای اتمی شوروی در روسیه متمرکز گردید و جمهوری‌های اوکراین و قزاقستان کلاهک‌های هسته‌ای خود را تحویل روسیه دادند پس از مدتی روسیه با تحریک روس تباران کشورهای همسایه اقدام به دخالت نظامی در این کشورها نمود و بخشی از خاک این کشورها را ضمیمه خاک خود کرد مثال بارز آن جدایی آپخازیا و اوستایی جنوبی از گرجستان بود قزاقستان نیز از ترس چنین اتفاقی پایتخت را از آلماتی به بخش روس نشین این کشور یعنی آستانه منتقل کرد اما قضیه اوکراین کمی پیچیده است اوکراین همانند پل ارتباطی و حایل بین روسیه و اروپای غربی عمل می کند این کشور حاصل خیز بخش عمده غله جهان را تامین می کند و از لحاظ صنعتی دومین جمهوری شوروی سابق بود روس‌ها منکر وجود کشوری بنام اوکراین هستند و کیف را اولین پایتخت روسیه می دانند لذا در اختیار داشتن کنترل اوکراین برایشان از اهمیت ویژه ای برخوردار است به دلیل قرابتهای  زبانی و نژادی مناطق شرقی اوکراین با روسیه ، پس از استقلال اوکراین، روسیه همواره سعی داشته دولتی روس گرا در این کشور سر کار باشد آخرین رئیس جمهور اوکراین که تمایلات روس گرایانه نیز داشت یانو کوویچ بود که پس از اعتراضات خیابانی در سال ۲۰۱۴ در کیف، از طرف پارلمان عزل گردید در این اعتراضات سناتور آمریکایی جان مک کین در کیف حضور داشت و علنا از اعتراضات حمایت می کرد پس از روی کار آمدن ولودمیر زلنسکی و اتخاذ سیاست نزدیکی به غرب توسط ایشان، کریمه با ترفند روسیه از اوکراین جدا شد و به روسیه پیوست و پس از آن مناطق شرقی اوکراین که قرابت زیادی با روس‌ها دارند با دولت مرکزی درگیر شدند و راه را برای دخالت روسیه در اوکراین هموار کردند با حمله روسیه به اوکراین بخشهای عمده این کشور بخصوص بیشتر سواحل دریای سیاه در اوکراین به کنترل روسیه درآمد پس از این تحولات غرب بخصوص اروپاییها فعالانه به حمایت از دولت اوکراین پرداختند و از لحاظ مالی و تسلیحاتی به کمک اوکراین شتافتند آمریکا نیز کمکهای فراوانی به اوکراینی ها نمود. این جنگ باعث تضعیف اقتصادی و نظامی روسیه شد هرچند که روسیه سرزمینهایی را تصرف کرده است همچنین آسیب پذیری اروپا و وابستگی آن به آمریکا را بیشتر عیان نمود و سیاستهای نزدیکی اروپا به روسیه را که با هدف کاهش تنشها صورت گرفته بود از بین برد.
اما با رو ی کار آمدن مجدد ترامپ اتفاقی که افتاده به رسمیت شناختن ادعاهای روسیه در اوکراین توسط ترامپ است . برخلاف انتظارات اروپاییها آمریکا اعلام کرده است که اوکراین نمی تواند عضو ناتو شود و همچنین برگشت به مرزهای قبل از بحران ممکن نیست. اینکه ترامپ با دوستان خود نیز دوستانه برخورد نمی کند بحثی دیگر است اما سوال این جاست که ترامپ معامله گر ، چه معامله ای با پوتین کرده است؟ دستاورد پوتین از این رهگذر در نگاه اول فوق العاده است اما دستاورد ترامپ چه بوده است و یا چه خواهد بود ؟ با علم بر اینکه روی دوستی و حمایت روس‌ها نمی شود حساب باز کرد. اما روسیه نزدیک ترین قدرت بین المللی به ایران است .روسیه با دریافت امتیاز در اوکراین چه امتیازی به آمریکا داده یا خواهد داد بعد از مسئله اوکراین، عمده مشکل غرب و روسیه  ایران و کره شمالی است در سایر موارد مشکل خاصی بین آمریکا و روسیه ملاحظه نمی شود آمریکا با پذیرش خواسته های روسیه در اوکراین ، کشورهای اروپایی را کاملا در حاشیه قرار داد. اما روسیه در خصوص ایران معامله خواهد کرد یا کره شمالی. در مورد کره شمالی، ترامپ سیگنال مذاکره مستقیم با کره شمالی را به کره داده است لذا جایی برای امتیازدهی پوتین نگذاشته است اما در مورد ایران شرایط متفاوت است عملکرد ایران در منطقه خاورمیانه ،بیش از یکسال و نیم است با درگیر کردن اسرائیل با گروههای مقاومت، غرب را در تنگنا قرار داده و خسارات اقتصادی و مشکلات امنیتی عدیده ای را برای اسرائیل و غرب ایجاد نموده است .
به زعم اروپاییها و آمریکا، ایران در جنگ اوکراین در کنار روسیه بوده و در سوریه نیز متحد نظامی روسیه بوده است در برنامه اتمی ایران ، روسیه ظاهراً از ایران حمایت می کند آیا  این حمایت را در صورت وجود موضوع اسنپ بک در شورای امنیت سازمان ملل باز خواهیم دید؟
توانمندی‌های ایران در حوزه های اتمی، موشکی و پهپادی و موقعیت ژئوپولتیک و ژئواستراتژیک ایران در منطقه اهمیت ایران را در کاهش مشکلات آمریکا در منطقه دوچندان می کند علاوه بر این ایران بعنوان یکی از بزرگترین  دارندگان نفت، گاز و مواد معدنی کمک شایانی به رقیب اصلی آمریکا یعنی چین می نماید لذا ایران می تواند مهمترین گزینه مورد معامله پوتین و ترامپ  باشد.
علاوه براین ایران و روسیه قراردادهای نظامی متعددی را امضا کرده اند آیا روسیه به تعهدات خود عمل خواهد کرد؟ اینها حداقل مواردی است که می تواند بعنوان راستی آزمایی حمایت مورد انتظار مد نظر قرار گیرد.
   با شرایط به وجود آمده و احتمالات آتی، انتظار می رود سیاست گذاران ایران با شناخت شرایط فعلی و اتفاقات محتمل، ضمن رصد تحولات اوکراین و بازیهای احتمالی پوتین و ترامپ، با ایفای نقش فعالانه در مناسبات بین المللی ضمن تعامل نزدیک با همسایگان از تمام ظرفیت‌های داخلی و خارجی در جهت تحقق منافع ملی اقدام و تصمیمات مقتضی را اتخاذ نمایند. با کنترل هیجانات گروههای تندرو داخلی  صدا و پیام واحدی ارسال گردد. در خارج از کشور نیز از تمام ظرفیت‌های اقتصادی، سیاسی ، فرهنگی و... برای به حداقل رساندن آسیب های احتمالی استفاده نمایند.
  ظاهراً جهان و  منطقه خاورمیانه آبستن تحولاتی پیش بینی نشده است!
نویسنده: دکتر چنگیز سلمانی