وي در كودكي با قرآن و ديوان حافظ آشنا شد و پس از تحصيل مقدمات حوزوي، به تهران رفت و وارد مدرسه دارالفنون گرديد. شهريار سپس وارد مدرسه طب شد، ولي در پي يك جريان عاطفي و پس از ۵ سال تحصيل، بدون اخذ مدرك دكتري، تهران و دانشكده را ترك گفت و در خراسان وارد خدمت دولتي گرديد. او در نيشابور به ديدار كمال‏الملك، نقاش مشهور رفت و شعري درباره وي سرود.

شهريار از آن پس مدتي در تهران سكونت داشت و از سال ۱۳۱۹ ش در تبريز اقامت گزيد. وي همزمان با اوج‏گيري نهضت اسلامي، با زبان شعر، انقلاب اسلامي را همراهي كرد. شهريار، به عنوان يكي از مشهورترين غزل‏سرايان معاصر، معروفِ خاص و عام است. او غزل‏هاي دلنشينِ بسياري سروده كه يادگار نخستين عشق آتشين اوست. عشق عرفاني نيز در اشعار شهريار مقام والايي دارد و بر بيشتر شعرهاي او سايه افكنده است. كليات اشعار شهريار متجاوز از پانزده هزار بيت از قصيده و غزل و مثنوي و قطعه است كه در سه مجلد به چاپ رسيده است. بسياري از خاطرات تلخ و شيرين از دوره‏هاي گوناگون زندگي، در اشعار شهريار منعكس است و با خواندن آن‏ها مي‏توان گوشه‏هايي از زندگي شاعر را از نظر گذراند. شهريار بي‏گمان در شاعري، استعدادي درخشان دارد كه در سراسر اشعار او، روحي حساس و شاعرانه، موج زنان بر بال تخيلي پوينده و آفريننده در پرواز است. او به تجدد و نوآوري در شعر گرايش محسوسي داشت و اشعاري كه براي نيما يوشيج و به ياد او سروده، حكايت از اين موضوع دارد.

شهريار در سال ۱۳۶۷ در مراسم مجتمع هنر و ادبيات دفاع مقدس به دريافت لوح دست خط زرين حضرت امام، ديپلم افتخار و سكه يادبود مجتمع به عنوان برگزيده شعر، نائل آمد. اين شاعر شهير سرانجام در بيست و هفتم شهريور ۱۳۶۷ش در سن ۸۲ سالگي در تهران درگذشت و در مقبرةالشعراي تبريز به خاك سپرده شد. براي پاسداشت مقام ادبي استاد محمدحسين شهريار و نكوداشت اين شاعر پرآوازه، سالروز درگذشت وي برابر با بيست و هفتم شهريور، به عنوان روز شعر و ادب فارسي نامگذاري شده است.