آذرتیتر – رسول پورزمانی- کلنل پسیان که عنوان اولین خلبان ایرانی را به خود اختصاص داده و حتی زمانی در ارتش آلمان خدمت کرده و در جبهه لهستان علیه متفقین جنگیده بود، از شخصیت های ماندگار تاریخ ایران است. پسیان که اصلیتی قفقازی دارد و خانواده اش بعد از عهدنامه ترکمانچای راهی تبریز شده بودند، در اواخر عمر خویش رهبری قیامی را در خراسان بر عهده گرفت که سرانجامی جز مرگ برای وی در پی نداشت. ملک الشعرای بهار از معاصران پسیان که او را از نزدیک نیز ملاقات کرده بود، در نوشته های خود از پسیان به تعریف و تمجید پرداخته و باعث مرگ او و دیگر بزرگان وطن پرست آن زمان را کرم آدم خورکی معرفی می کند که همیشه در پی چنین افرادی است و قصد جان آنان را می کند. وی در کتاب تاریخ مختصر احزاب سیاسی درباره کلنل چنین می نویسد:

«نمی دانم چه می شود که اینها نفله می شوند؟مثل آنست که درایران کرمی باشد که اورا« کرم آدم خورک» می نامند، بعضی جوانها که بوی خاصی می دهند، یعنی بوی غیرت و شعور و لیاقت از آنها استشمام می شود، این کرم آنها را زیرنظر میگیرد، همۀ آنها را پی می کند، گاهی درآنها نفوذ می کند و زهر می ریزد و هرگاه بی اثر ماند – در طرف آنها، رئیس آنها، همکاران آنها، رفقای آنها زهر می پاشد، آنها را برعلیه این جوان مسموم می کند، خلاصه این جوان را تا آخرعمرو روزگارپیریدنبال می کند، تا او را بگورکند یا از کار بیندازد. محمد تقی خان هم دنبال شد، در مهاجرت لیاقت او معلوم گردید، از آن وقت پی او را گرفتند، در ضمن دسته بندیهای حزبی که در کرمانشاه رویداد و دموکراتها را هو کردند و گرفتند و از کار دور کردند، محمد تقی خان هم از طرف همقطاران ناجور خود به زحمت افتاد، تا ناچارگردید از کار خارج شود و به برلین مسافرت کند.

پس از بازگشت از مهاجرت، باز پی او گرفته شد، به قول خود او( در صورتیکه در رژیمان اصفهان و رژیمان نمرۀ ۲ تهران محل خالی بود و من از رؤسائی که برای آن رژیمانها تعیین می شدند قدیمی تر وعالیتر بودم) با آنکه در تهران جای خالی بود، مخصوصاً او را مأمورخراسان کردند! در آنجا وسیلۀ نفله شدن او فراهم آمد و نفله شد!

فلسفۀ « بقای انسب» در تنازع بقا نیزعلت کلی است، اغلب رؤسا و مدیر کل ها حسودند و بی هنر، یعنی از آنان نیستند که « کرم آدم خورک» آنها را پی کرده باشد، یا ازآنهائی هستند که زهرآن کرم فاسد و تباهشان کرده است! این افراد حسود بی هنر به افراد باهنر که بوی خاصی می دهند و طعم مخصوص دارند حسد می برند، اتفاقاً خود خواهی و مناعت و کل شقی و گردن کشی جوانان غیرتمند مذکور نیز بحسد و بدجنسی رؤسا میفزایند، آنان را از تناسب میاندازد … و این معانی باعث می شود که به آنها کارهائی رجوع شود که نفله شوند، یا آنقدر در کار آنها کارشکنی می شود که این بیچاره ها یاغی می شوند، از جامعه می رنجند، حس انقلابی و شورشگری در آنها پیدا می شود و ازین راه بازنفله می شوند.

کلنل مردی شاعر و نویسنده نیز بود، هرکس به نوشته های او نگاه کند، قوۀ تخیل و قدرت تجسم معانی و ابراز هیجانهای درونی وشرح تأ ثرات قلبی را از قلم او خواهد یافت.محمد تقیخان ازخاندان مهاجران آذربایجان شمالی است که بعد ازعهد نامۀ ترکمان چای به ایران آمده اند، این طوایف عموماً جز معدودی داخل خدمات نظام شدند. خود کلنل می گوید: پدران و پدر بزرگان من همه سوگلیهای رجال نامی ایران مثل« میرزا تقی خان امیر کبیر» و حسنعلیخان امیر نظام» و غیر بوده اند.

کلنل در ۱۳۰۹ در تبریز متولد شده و درسنه ۱۳۱۷ شروع به تحصیل کرده و در۱۳۲۲ به تهران آمده داخل مدرسۀ نظام شده ومدت پنجسال در آن مدرسه تحصیل کرده است وازآن تاریخ به بعد در چوگان قضا و حوادث جهان چو گوی، گاه مطیع بوده چپ خورده و راست رفته وهیچ نگفته است و گاه طغیان کرده و برجسته و سرکشی آغاز نهاده تا عاقبت فرمانده هشتهزار سر نیزه از بهترین سربازان دلیر ایران گردیده است. اما فلسفۀ « بقای انسب » که امثال سید ضیاءالدین ورضا شاه را با بی اسبابی کامیاب می سازد، کلنل را با دارا بودن هشتهزارنفر سرنیزه و صدها هزار قلوب موافق، محکوم به مرگ می نماید. گمان نکنید کلنل را قدرت یا دسیسۀ قوام السلطنه می توانست ازمیان بردارد، بلکه بخت و طالع عجیب وغریب آن کسی که بعد ها صاحب تخت وتاج ایران شد و فلسفۀ « بقای انسب وفنای نامناسب » کلنل را نفله کرد!»